محمد مقدم

ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14 منبع : اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

(1375 -1287 ش)، زبان‏شناس، استاد دانشگاه، نویسنده، روزنامه‏نگار، مترجم و شاعر. در تهران به دنیا آمد. پس از اتمام تحصیلات ابتدایى و متوسطه براى ادامه تحصیل به آمریكا رفت. ولى تحصیلات را ناتمام گذاشت و به ایران بازگشت. مجددا در 1310 ش راهى آمریكا شد و در 1317 ش دكتراى خود را در رشته‏ى زبان‏شناسى از دانشگاه پرینستون دریافت كرد. وى از 1318 ش در دانشگاه تهران به تدریس اوستا و فارسى باستان پرداخت. در 1343 ش گروه زبان‏شناسى همگانى و زبانهاى باستانى را در دانشكده‏ى ادبیات و علوم انسانى بنیاد گذاشت و تا 1347 ش مدیریت آن را به عهده داشت. وى همزمان با تدریس در دانشگاه با همكارى چند تن از دانشمندان نشریه‏ى «ایران كوده» را منتشر كرد. از مهم‏ترین كوششهاى او، ابداع و سامان بخشیدن به واژه‏هاى مورد نیاز پارسى به شیوه‏ى علمى زبان‏شناسى بود كه این تلاش را از جزوه‏ى كوچك «راهنماى فارسى باستان» آغاز و طى چند دهه ادامه داد. درباره‏ى گویش شناسى، كه این واژه را نخستین بار دكتر مقدم و همكارانش به كار بردند، اولین بار بود كه به زبان فارسى بررسیهایى بر پایه علمى صورت مى‏گرفت و چند گویش ایرانى با هم سنجیده و نتیجه‏گیرى علمى از آنها مى‏شد. وى معتقد بود كه ریشه‏ى نامش از زبانهاى ایرانى است و باید به صورت مغدم نوشته شود. وى در زمینه‏ى تاریخ و دین و آیین مهر مطالعات و پژوهشهایى داشت. وى سرانجام بر اثر سانحه‏ى تصادف اتومبیل درگذشت. از دیگر آثارش: در زمینه‏ى زبان و زبان‏شناسى: «چند نمونه از متن نوشته‏هاى فارسى باستان»، با شرح لغات، «داستان جم»، متن اوستا با شرح لغات و ترجمه، «راهنماى ریشه‏ى فعلهاى ایرانى»، «یك سند تاریخى از گویش آذرى تبریز»، «گویشهاى وفس و آشتیان و تفرش»؛ در زمینه‏ى خط: «الفباى روسى»؛ در زمینه‏ى دین: «سرود بنیاد دین زرتشت»، «جستار درباره‏ى مهر و ناهید»؛ در زمینه‏ى تاریخ: «چهارشنبه سورى»، «تاریخ شاهنشاهى هخامنشى»، ترجمه، «تاریخ دریانوردى عرب در دریاى هند»، ترجمه؛ در زمینه‏ى شعر و ادب: «بازگشت به الموت»، «بانگ خروس»، «راز نیمه شب».[1] مدرس، ایرانشناس. تولد: 1278، تهران. درگذشت: 9 مهر 1357. محمد مقدم پس از پایان رساندن دوره‏ى دبیرستانى براى تحصیلات دانشگاهى به آمریكا رفت. در سال 1317 از دانشگاه پرینستون در رشته‏ى زبان‏شناسى دكتراى خویش را دریافت كرد. از سال 1318 در دانشگاه تهران به تدریس اوستا و فارسى باستان پرداخت. در سال 1339 سفر دیگرى به آمریكا كرد. دانشگاه یوتا وى را دعوت كرده بود تا كرسى تمدن ایران باستان را در عهده گیرد. یادگار این سفر ترجمه‏ى كتاب پرفسور اومستد تحت عنوان تاریخ شاهنشاهى هخامنشى (1340) است. در سال 1343 گروه زبان‏شناسى همگانى و زبان‏هاى باستانى را در دانشكده‏ى ادبیات و علوم انسانى بنیاد گذاشت و تا سال 1347 مدیریت آن را بر عهده داشت. وى همزمان با تدریس در دانشكده‏ى ادبیات با همكارى ذبیح بهروز، دكتر صادق كیادست به انتشار نشریه‏اى به نام «ایران كوده» زد كه مقاله‏هاى بسیارى در آن درج كرده است. علاوه بر این نشریه، مقاله‏هایى در مجله‏ى «دانشكده‏ى ادبیات» و مجله‏ى «اندیشه و هنر» از وى به چاپ رسیده است. وى همچنین مقاله‏هایى در باب شناسایى انواع خطوط و تاریخچه‏ى خط و خوشنویسى در مجله‏ى «فروهر» و «سالنامه‏ى كشور ایران» نوشته است. از جمله فعالیت‏هاى دكتر محمد مقدم، ابداع و سامان بخشیدن به واژه‏هاى مورد نیاز پارسى به شیوه‏ى علمى زبان‏شناسى بود. وى این كوشش را از جزوه «راهنماى فارسى باستان» آغاز كرد. از آثار اوست: بازگشت به الموت (تهران، 1314)؛ بانگ خروس (تهران، 1313)؛ براى آینده‏ى زبان فارسى (1355)؛ جستار درباره‏ى مهر و ناهید (1356)؛ چند نمونه از متن نوشته‏هاى فارسى باستان (تهران، 1363)؛ در یادنامه‏ى جمشید (م. اونوالا، بمبئى 1364)؛ دریانوردى عرب در دریاى هند (جوزف حورانى، تهران، 1338)؛ راز نیمه شب (تهران، 1313)؛ راهنماى ریشه فعل‏هاى ایرانى (تهران، 1313)؛ رستم و سهراب از شاهنامه (تهران، 1313)؛ فهرست توصیفى مجموعه گرت (انگلیسى، پرینستون، 1939 م.)؛ و رساله‏ى «سرود بنیاد دین زردشت» و دو اثر انگلیسى Organic alphabet (تهران، 1945 م.)؛ APersian - APrsina - Arabic Phonetic (h g (Equation دكتر محمد مقدم بر اثر سانحه‏ى تصادف جان خود را از دست داد.